NATUURLEXICON

Zwartrugbosmier

Formica pratensis

De Zwartrugbosmier Formica pratensis is een mier die vooral op thermofiele, open habitats te vinden is. We vinden deze soort vooral in open bossen, op zandgronden en langs bosranden die grenzen aan heide of schrale graslanden. In bossen lijkt de soort de andere bosmiersoorten weg te concurreren.

De werksters zijn vrij grote mieren (4-9 mm lang), tweekleurig, met een deels roodbruine en deels donkere bovenkop, donker achterlijf en daartussen een roodbruin borststuk en schub. Bovenop het borststuk bevindt zich bijna altijd een opvallende en duidelijk begrensde zwarte vlek. De kop heeft (recht van voren gezien) een rechte achterrand die opvallend dicht afstaand behaard is. Ook het borststuk is op de bovenzijde opvallend en dicht afstaand behaard.

Het is een temporeel parasitaire soort vooral bij de Bruine Baardmier Formica cunicularia.

De meestal eerder afgeplatte koepels zijn niet altijd zo opvallend als de nesten van de andere bosmieren en vooral in droge heide komen kleine zandnesten voor die door de struikheivegetatie aan het oog onttrokken worden. De werksters kunnen in open heideterreinen echte autosnelwegen aanleggen die na verloop van tijd tot enkele cm diep uitgesleten kunnen zijn. In vergraste heidegebieden houden ze de vegetatie op deze manier onder controle wat zeer snel foerageren toelaat.

Het duurt vrij lang (minstens 10 jaar) vooraleer deze mier zich vestigt in nieuwe geschikte gebieden zoals geplagde heidegebieden.

De bruidsvluchten gebeuren in mei en nog een tweede in augustus, gescheiden door een cyclus waar uitsluitend werksters worden geproduceerd.

Deze soort is gevoelig voor versnippering van leefgebieden en verzuring en vermesting (door dit laatste neemt het vegetatiedek en de beschaduwing toe, hetgeen ongunstig is voor mierennesten). Lokaal kunnen dit soort effecten zeker een rol spelen. Daarnaast zijn er soms lokale effecten van het illegaal roven van mierenpoppen als voer voor volièrevogels en vissen

Het branden van wegbermen, waar deze mier ook regelmatig wordt aangetroffen, is in het algemeen ongunstig.