NATUURLEXICON

Predatie

Predatie is het verschijnsel dat een dier (predator) een ander dier (prooi) eet. De prooi wordt dus steeds gedood.

Predatie, of de predator-prooi-relatie, is een belangrijk aspect in de ecologie.

Een predator is een organisme dat andere levende organismen als voedselbron heeft. Hiertoe behoren onder andere roofdieren maar ook plantenetende diersoorten. De voedselbron wordt de prooi genoemd.

De predator-prooirelatie is een subtiel evenwicht tussen de predator en de prooi dat van vitaal belang is voor het voortbestaan van beiden.

De predator reguleert min of meer het aantal prooidieren. Het aantal Buizerds Buteo buteo is bijvoorbeeld bepalend voor het aantal muizen. Hoe meer predatoren, hoe groter de predatiedruk en hoe minder prooidieren er tenslotte zullen zijn. Als gevolg hiervan zal het aantal predatoren afnemen (voedselgebrek) en kan het aantal prooidieren weer toenemen. Deze aantallen worden echter niet alleen bepaald door deze predator-prooi-relatie. Zo spelen de voedselsituatie voor de prooidieren, de weersomstandigheden en biotische factoren ook een rol.

In het algemeen wordt het aantal predatoren sterker beïnvloed door het aantal prooidieren dan andersom.

Er kan worden gesteld dat het aantal prooidieren bepaalt hoeveel predatoren in een bepaald gebied kunnen voorkomen.

De Ekster Pica pica rooft bijvoorbeeld jonge zangvogels uit de nesten. De meeste zangvogels hebben meerdere legsels per seizoen en als al die vogels zouden blijven leven, hadden we al gauw een plaag. Omdat de sterkste en slimste vogels overblijven houdt predatie de populaties gezond, al duizenden jaren.

Predatie speelt een belangrijke rol in de natuurlijke selectie. De predatoren eten juist die prooien die minder goed in conditie zijn, die minder hard lopen, die minder goed gecamoufleerd zijn of bijvoorbeeld op het cruciale momenten het verkeerde gedrag vertonen (vluchten in plaats van wegduiken). De dieren die wel goed in conditie zijn, die hard kunnen lopen, of het goede gedrag vertonen, hebben meer kans om te overleven.

De predator-prooi-relatie is een belangrijke regulerende wisselwerking in de ecologie.

De predatiedruk is de mate waarin organismen het risico lopen opgegeten te worden. Deze druk is afhankelijk van kenmerken van zowel prooidier (wel/geen schutkleur) als predator (goede/slechte hardloper).

Naargelang de graad van specialisatie onderscheiden we bij de predatoren polyfagen, die zich hebben aangepast aan allerlei soorten voedsel, oligofagen, die leven ten koste van een klein aantal soorten en monofagen, die afhankelijk zijn van één andere soort.

Bij insecten vangen de predatoren vaak een prooi, verlammen deze brengen deze over naar het eigen nest.  

Een predator vangt een prooidie voor het eten gedood wordt of sterft tijdens het opeten. Wanneer de prooi reeds dood was en niet door het organisme zelf gedood werd, dan is het een aaseter.

Zie ook: Biotische factoren