NATUURLEXICON

Ecologische val

Men spreekt van een “ecologische val” wanneer een diersoort een leefgebied verkiest dat helaas ten onrechte aantrekkelijk lijkt voor deze soort.

Biologen spreken van een ecologische val (ecological trap) wanneer dieren verkiezen om zich te vestigen op plaatsen met een slechte leefkwaliteit hoewel er betere of zelfs goede leefgebieden in hetzelfde landschap voorkomen.

Dieren hebben een bepaalde voorkeur voor een leefgebied. Het ene leefgebied biedt meer kansen op overleving en voortplanting dan het andere. De dieren laten zich bij die keuze leiden door signalen uit de omgeving, die ze met hun zintuigen opvangen en er een betekenis aan geven. Jagers maken dankbaar gebruik van dit principe wanneer ze lokeenden gebruiken op een plas. Wanneer een waterplas al Wilde Eenden Anas platyrhynchos herbergt, dan gebruiken voorbijtrekkende eenden die aanwezigheid als een signaal om ook tijdelijk op de plas te verblijven.

Ook elementen uit het landschap, zoals een bepaalde vegetatiestructuur, worden als informatie verwerkt, onafhankelijk van de aanwezigheid van soortgenoten.

Vooral landschappen die snel en drastisch veranderen door landbouw, industrie of woningbouw, kunnen (tijdelijk) aantrekkelijk lijken voor een bepaalde diersoort, maar dit meestal korte tijd later niet meer zijn.

Kieviten die bijvoorbeeld op maïsakkers nestelen, maar er amper jongen kunnen grootbrengen, bevinden zich in een ecologische val.

Ecologische vallen kunnen een erg negatieve invloed hebben op de overlevingskansen van soorten.   

Als een soort zich bij voorkeur in een leefgebied installeert dat slecht is voor zijn overleving en voortplantingssucces kan dit belangrijke gevolgen hebben voor de regionale overleving van die soort, want de populatieverliezen zullen zich blijven opstapelen als de slechte leefgebieden aantrekkelijk blijven. Vooral soorten die reeds in lage aantallen voorkomen, kan dit tot het volledig verdwijnen leiden.  

Wanneer dieren zich in een dergelijke ecologische val bevinden, dan is het belangrijk dat men desondanks de gekozen gebieden toch zo goed mogelijk beheert. Dit kan bijvoorbeeld door concrete nestbescherming, een aangepast maaibeheer, en dergelijke.