NATUURLEXICON

Balts

De balts is het ritueel gedrag dat dieren vertonen in de periode vóór het paren.

Elke soort heeft zijn typische balts. Vaak spelen kleuren, geluiden en zang, geuren en speciale bewegingen een rol. Het baltsen kan spectaculaire vormen aannemen zoals de luchtacrobatieën van roofvogels, de roepkoren van kikkers, het burlen van herten of de massale trektochten van amfibieën (zoals Gewone Padden).

Door baltsgedrag te vertonen, geven wijfjes aan dat ze klaar zijn om te paren. Mannelijke exemplaren zetten hun beste beentje voor en proberen concurrenten te overtroeven zodat het wijfje hen uitkiest als partner.

Toch vertonen ook dieren die langdurige koppels vormen baltsgedrag voor de paring. Ook soorten die zeer dicht verwant zijn, hebben een eigen baltsgedrag. De verschillen in baltsgedrag zorgen er dan voor dat 2 partners van de juiste soort met elkaar paren.

Bij de balts heeft het mannetje dat de beste indruk nalaat bij het vrouwtje de meeste kans op voortplanting. Balts zal ook duidelijk maken waar de partners te vinden zijn. Een roepende Merel Turdus merula is sneller gevonden, en vrouwtjes van nachtvlinders zijn compleet onvindbaar, ware het niet dat ze geurstoffen afscheiden. Deze geurstoffen worden feromonen genoemd.

Baltsgedrag kan bestaan uit het maken van een nest of het aanleveren van voedsel, het vertonen van lichamelijke geslachtskenmerken (gewei, paaiknobbels), kracht, kleur of geluid. Balts wordt hormonaal gestuurd, omdat ze typisch optreedt voor de paring. En deze vindt best plaats op het vruchtbare moment van het vrouwtje. Bij veel soorten is deze periode erg kort, dus een goede timing is belangrijk.